Piecza zastępcza nad dzieckiem jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia opieki i wychowania przez rodziców. Zasady i formy sprawowania pieczy zastępczej określają przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W myśl powołanej ustawy piecza zastępcza jest sprawowana w formie rodzinnej (w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka) lub instytucjonalnej (w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym).

Umieszczenie dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu albo na podstawie umowy zawartej między rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka a starostą.

Piecza zastępcza zapewnia:

1. pracę z rodziną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny lub gdy jest to niemożliwe – dążenie do przysposobienia dziecka;
2. przygotowanie dziecka do:
   1. godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia,
   2. pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki,
   3. nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodzina i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczenia straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych;
3. zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym  uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-rekreacyjnych.

Objęcie dziecka jedną z form pieczy zastępczej następuje na okres nie dłuższy niż do osiągnięcia pełnoletności. W rodzinnej pieczy zastępczej umieszcza się dzieci, których rodzice zostali trwale lub czasowo pozbawieni praw rodzicielskich lub gdy władza ta została im ograniczona lub zawieszona.

Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności:

• traktuje dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
• zapewnia dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
• zapewnia kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
• zapewnia rozwój uzdolnień i zainteresowań;
• zaspokaja jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;
• zapewnia ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;
• umożliwia kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.

Wszystkie rodziny zastępcze oraz rodzinne domy dziecka na ich wniosek mogą być wspierane na określonych zasadach przez rodziny pomocowe.